Giấc ngủ đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ sơ sinh. Một giấc ngủ ngon và đủ giấc sẽ giúp bé phát triển não bộ, tăng cường hệ miễn dịch và có sức khỏe tốt hơn. Tuy nhiên, việc chăm sóc giấc ngủ cho trẻ sơ sinh không phải lúc nào cũng đơn giản, đặc biệt là đối với các bậc phụ huynh lần đầu làm cha mẹ. Cùng Ganola Mum Việt Nam tìm hiểu nhé!
Trẻ sơ sinh ngủ như thế nào?
Trẻ sơ sinh dành phần lớn thời gian trong ngày để ngủ. Trong những tháng đầu đời, bé có thể ngủ từ 16 đến 20 giờ mỗi ngày, với các giấc ngủ ngắn xen kẽ nhau. Giấc ngủ của trẻ sơ sinh thường không theo một chu kỳ cố định, bé có thể ngủ bất cứ lúc nào và ở bất cứ đâu. Tuy nhiên, khi bé lớn hơn, chu kỳ giấc ngủ sẽ dần được hình thành và ổn định hơn.
Các giai đoạn giấc ngủ của trẻ sơ sinh
Giấc ngủ của trẻ sơ sinh khác biệt so với người lớn, chúng được chia thành các giai đoạn REM (Rapid Eye Movement) và NREM (Non-Rapid Eye Movement).
Giai đoạn REM và NREM
- Giai đoạn REM (Rapid Eye Movement): Đây là giai đoạn ngủ mà não bộ của trẻ hoạt động rất mạnh, mắt bé có thể chuyển động nhanh dưới mí mắt, đồng thời cơ thể cũng thường co giật nhẹ. Giai đoạn REM đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển não bộ của trẻ, đặc biệt là các kỹ năng học tập và ghi nhớ.
- Giai đoạn NREM (Non-Rapid Eye Movement): Đây là giai đoạn ngủ sâu, cơ thể bé hoàn toàn thư giãn, nhịp tim và nhịp thở chậm lại. Giai đoạn NREM giúp cơ thể bé phục hồi năng lượng và phát triển các tế bào.
Trẻ sơ sinh dành nhiều thời gian hơn trong giai đoạn REM so với người lớn. Điều này là hoàn toàn bình thường và góp phần vào sự phát triển mạnh mẽ của não bộ trong giai đoạn đầu đời.
Thời gian ngủ trung bình của trẻ
Thời gian ngủ của trẻ sơ sinh có thể thay đổi tùy thuộc vào từng bé, nhưng nhìn chung, đây là thời gian ngủ trung bình của trẻ trong những tháng đầu đời:
- 0-3 tháng tuổi: 14-17 giờ/ngày (có thể ngủ từ 3-4 giấc/ngày)
- 3-6 tháng tuổi: 13-15 giờ/ngày (có thể ngủ từ 2-3 giấc/ngày)
- 6-9 tháng tuổi: 12-14 giờ/ngày (có thể ngủ từ 2-3 giấc/ngày)
- 9-12 tháng tuổi: 11-13 giờ/ngày (có thể ngủ từ 1-2 giấc/ngày, bắt đầu cai giấc ngủ ban ngày)
Tuy nhiên, cần nhớ rằng đây chỉ là thời gian ngủ trung bình. Một số bé có thể ngủ nhiều hơn hoặc ít hơn so với thông thường, nhưng nếu bé có những thay đổi đột ngột về thời gian ngủ, bạn nên theo dõi sát sao và tham khảo ý kiến bác sĩ.
Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh khó ngủ
Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh khó ngủ, bao gồm:
- Đói: Trẻ sơ sinh cần bú sữa thường xuyên để cung cấp năng lượng và duy trì sự phát triển. Nếu bé bị đói, bé sẽ khó ngủ hoặc dễ thức giấc.
- Tã bẩn: Tã bẩn hoặc ẩm ướt có thể khiến bé cảm thấy khó chịu và khó ngủ.
- Cảm giác khó chịu: Bé có thể bị khó chịu do các vấn đề như đau bụng, đầy hơi, hoặc bị nóng hoặc lạnh.
- Môi trường xung quanh: Tiếng ồn, ánh sáng quá mạnh hoặc nhiệt độ phòng không phù hợp có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ của bé.
- Các vấn đề sức khỏe: Viêm tai giữa, trào ngược dạ dày thực quản,… cũng có thể khiến bé khó ngủ và quấy khóc.
- Bị kích thích quá mức: Trẻ sơ sinh dễ bị kích thích bởi các tác động từ bên ngoài. Nếu bé được chơi đùa quá nhiều trước khi ngủ, bé sẽ khó ngủ hơn.
Trẻ không chịu ngủ phải làm sao?
Giấc ngủ của trẻ sơ sinh không ổn định là điều rất bình thường, nhưng nếu bé luôn quấy khóc, khó ngủ và không chịu ngủ thì các bậc phụ huynh cần tìm hiểu và áp dụng các phương pháp phù hợp.
Lập thời gian biểu ngủ ngay từ đầu
Việc thiết lập một lịch trình ngủ cố định ngay từ khi bé còn nhỏ sẽ giúp bé hình thành thói quen ngủ đều đặn. Bạn có thể thử lập một thời gian biểu ngủ cho bé bao gồm thời gian ngủ ngày và ngủ đêm, thời gian bú sữa, tắm rửa,… Điều này sẽ giúp bé nhận biết được đâu là thời điểm cần phải ngủ và từ đó tạo điều kiện cho bé ngủ ngon hơn.
Tạo nghi lễ trước giờ ngủ
Tạo ra một nghi lễ trước khi ngủ sẽ giúp bé làm quen với hành động ngủ và hiểu được rằng đã đến lúc cần phải ngủ. Nghi lễ này có thể đơn giản như tắm rửa, đọc sách, hát ru, massage,… Việc lặp lại những hành động này mỗi ngày sẽ giúp bé thư giãn và buồn ngủ hơn.
Giúp bé phân biệt giữa ngày và đêm
Trẻ sơ sinh chưa phân biệt được ngày và đêm, nên chúng có thể quấy khóc và khó ngủ vào ban đêm. Để giúp bé phân biệt ngày và đêm, bạn cần tạo ra môi trường phù hợp trong mỗi khoảng thời gian:
- Ban ngày: Cho bé tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên, chơi đùa nhiều hơn để bé tỉnh táo.
- Ban đêm: Tạo không gian yên tĩnh, tối và ấm áp để bé dễ ngủ. Hạn chế tiếp xúc với ánh sáng quá mạnh và tiếng ồn.
Các phương pháp giúp trẻ sơ sinh ngủ ngon sâu giấc
Ngoài những điều trên, bạn cũng có thể áp dụng một số phương pháp sau để giúp trẻ sơ sinh ngủ ngon và sâu giấc hơn:
- Tạo môi trường ngủ thoải mái: Chuẩn bị một chiếc nôi hoặc cũi sạch sẽ, mềm mại và an toàn cho bé. Giữ nhiệt độ phòng vừa phải, tránh quá nóng hoặc quá lạnh.
- Hát ru hoặc đọc sách cho bé: Giọng nói dịu dàng và những câu chuyện sẽ giúp bé thư giãn và buồn ngủ hơn.
- Massage cho bé: Massage nhẹ nhàng giúp bé thư giãn cơ thể và giảm căng thẳng.
- Cho bé bú sữa trước khi ngủ: Bú sữa giúp bé no bụng và dễ ngủ hơn.
- Đưa bé đi dạo hoặc đu đưa nhẹ nhàng: Những hoạt động này giúp bé thư giãn và dễ chịu.
- Tạo cảm giác an toàn cho bé: Trẻ sơ sinh cần cảm giác an toàn để có thể dễ dàng đi vào giấc ngủ. Có thể dùng thú bông, chăn mềm hoặc giữ bé ở gần để bé cảm thấy an tâm.
- Tránh kích thích bé quá mức trước khi ngủ: Hạn chế cho bé xem tivi, chơi trò chơi hoặc tiếp xúc với ánh sáng mạnh trước khi ngủ.
Bạn cũng nên lưu ý, không nên sử dụng các phương pháp gây hại cho sức khỏe của bé như lắc mạnh hoặc để bé ngủ một mình trong tư thế không an toàn.
Dinh dưỡng và sức khoẻ ảnh hưởng như thế nào đến giấc ngủ của trẻ?
Dinh dưỡng và sức khỏe đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo giấc ngủ ngon cho trẻ sơ sinh. Chế độ ăn uống và sức khỏe tốt sẽ giúp bé có giấc ngủ sâu và dài hơn.
- Chế độ ăn uống: Trẻ sơ sinh cần được bú sữa mẹ hoặc sữa công thức đủ chất dinh dưỡng. Sữa mẹ cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của bé, đồng thời còn chứa các hormone giúp an thần và dễ ngủ.
- Sức khỏe: Nếu bé bị đau ốm, các bệnh lý như viêm tai giữa, trào ngược dạ dày thực quản, bé sẽ dễ bị khó ngủ, quấy khóc và ngủ không ngon.
- Vitamin D: Vitamin D rất quan trọng đối với sức khỏe, đặc biệt là đối với giấc ngủ của bé. Thiếu vitamin D có thể khiến bé khó ngủ, ngủ không sân, và dễ thức dậy giữa đêm. Do đó, việc bổ sung vitamin D thông qua ánh sáng mặt trời hoặc từ thực phẩm như cá hồi, lòng đỏ trứng là rất quan trọng.
Bên cạnh đó, một chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng cũng có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch, giúp trẻ ít bị mắc các bệnh lý hơn, từ đó giúp bé ngủ ngon và sâu giấc. Những bữa ăn không lành mạnh, hoặc thiếu hụt chất dinh dưỡng cơ bản sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giấc ngủ của trẻ.
Ngoài ra, việc duy trì sự cân bằng giữa các nhóm thực phẩm như carbohydrate, protein và chất béo cũng rất cần thiết để cung cấp năng lượng cho bé hoạt động trong suốt cả ngày dài mà vẫn đảm bảo ngủ ngon vào ban đêm. Mẹ nên chú ý đến khẩu phần ăn của bé và xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh ngay từ khi còn nhỏ để tạo nền tảng vững chắc cho sức khỏe và giấc ngủ sau này.
Khi nào cần đến gặp bác sĩ
Khi chăm sóc trẻ sơ sinh, không phải lúc nào cũng có thể tìm ra nguyên nhân khiến bé quấy khóc hay khó ngủ. Trong một số trường hợp, điều này có thể liên quan đến yếu tố y tế nghiêm trọng hơn, và dưới đây là một vài dấu hiệu cảnh báo phụ huynh nên chú ý:
Trẻ ngủ quá ít hoặc quá nhiều
Việc trẻ ngủ quá ít hoặc quá nhiều so với bình thường đều có thể biểu hiện cho một vấn đề sức khoẻ tiềm ẩn. Nếu trẻ sơ sinh không đạt được mức ngủ trung bình cần thiết cho độ tuổi của mình (thông thường khoảng 14-17 giờ mỗi ngày), thì có thể có dấu hiệu của chứng rối loạn giấc ngủ hoặc căng thẳng.
Ngược lại, nếu trẻ ngủ quá nhiều mà không có lý do bệnh lý cụ thể, phụ huynh nên xem xét lại môi trường sống và thói quen đi ngủ của trẻ. Cần kiểm tra liệu có dấu hiệu gì khác đi kèm như mệt mỏi, biếng ăn hay không.
Trẻ khó ngủ kéo dài
Khi một trẻ sơ sinh gặp khó khăn kéo dài trong việc đi vào giấc ngủ hay thường xuyên tỉnh giấc giữa đêm mà không có lý do cụ thể, đây có thể là dấu hiệu của một vấn đề nào đó cần được khám xét. Nếu tình trạng này xảy ra liên tục trong vài tuần lễ mà không có dấu hiệu cải thiện, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa nhi.
Cần xác định xem có phải trẻ cảm thấy không thoải mái do đau đớn hay bệnh tật không. Việc ghi lại thời gian ngủ của trẻ và các triệu chứng đi kèm có thể giúp bác sĩ chẩn đoán dễ dàng hơn.
Trẻ thức giấc quấy khóc liên tục
Nếu trẻ thường xuyên thức dậy quấy khóc và không thể tự làm dịu bản thân, điều này có thể cho thấy những vấn đề phức tạp hơn về sức khỏe hoặc tâm lý. Trẻ có thể cảm thấy lo âu, không an toàn hoặc có thể đang đau đớn. Lúc này, cha mẹ nên tìm hiểu và xem xét cách hỗ trợ tốt nhất cho trẻ trong việc đối mặt với tình trạng này.
Điều quan trọng là luôn lắng nghe và theo dõi các dấu hiệu của trẻ, vì đôi khi sự thay đổi hành vi giấc ngủ có thể liên quan đến để đáp ứng các nhu cầu phát triển hoặc cảm xúc của trẻ.
Lời khuyên từ chuyên gia
Các chuyên gia về giấc ngủ khuyến nghị rằng cha mẹ nên dành thời gian để tìm hiểu về giấc ngủ của trẻ sơ sinh và những biểu hiện thường gặp của trẻ ở từng giai đoạn phát triển. Hiểu rõ những gì trẻ cần có thể giúp giảm thiểu căng thẳng cho cả cha mẹ và trẻ.
Hãy kiên nhẫn và đồng cảm với những khó khăn trong việc thiết lập thói quen ngủ cho trẻ. Thực hiện các biện pháp có hệ thống như luyện tập tính kỷ luật trong giấc ngủ, tận dụng thời gian nghi lễ trước giờ ngủ, cùng với dinh dưỡng hợp lý sẽ đóng góp tích cực vào việc hình thành thói quen và giấc ngủ ổn định cho trẻ.
Trên hết, việc yêu thương và gần gũi bên trẻ trong thời gian khó khăn sẽ giúp trẻ cảm nhận được sự an toàn và đáng tin, điều này cũng rất quan trọng để trẻ có thể để lại những khúc mắc của ngày hôm qua và đi vào giấc ngủ say nồng.
Lưu ý cần nhớ để đảm bảo an toàn khi bé ngủ suốt đêm
Duy trì một môi trường an toàn cho giấc ngủ của trẻ là điều vô cùng quan trọng. Cha mẹ cần lưu ý rằng:
- Đặt trẻ nằm ngủ trên một bề mặt phẳng: Sử dụng nôi hoặc cũi không có bất kỳ vật dụng nào gây cản trở.
- Không có đồ chơi mềm trên giường: Giữ cho khu vực ngủ của trẻ sạch sẽ và tránh xa các loại gối hay mền mềm mại mà có thể che kín mặt bé.
- Nhiệt độ phòng vừa phải: Hệ thống thông gió và nhiệt độ cần phải được giữ ở mức thoải mái, không quá lạnh hay nóng cho trẻ.
- Thường xuyên kiểm tra trẻ: Theo dõi trẻ thường xuyên trong khi ngủ, đặc biệt là khi trẻ mới chuyển sang giai đoạn ngủ độc lập.
Giấc ngủ là một phần quan trọng trong sự phát triển tổng thể của trẻ sơ sinh. Hãy tạo dựng thói quen và những điều kiện tốt nhất cho giấc ngủ của trẻ ngay từ đầu.
>>>Xem thêm:
- Hướng dẫn chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm phế quản
- Mẹo nuôi trẻ sơ sinh dân gian cực kỳ hiểu quả
Kết luận
Giấc ngủ của trẻ sơ sinh là một yếu tố cực kỳ quan trọng ảnh hưởng đến cả sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ. Việc nắm bắt đúng các giai đoạn giấc ngủ, nhận diện các nguyên nhân khiến trẻ khó ngủ và áp dụng những phương pháp hỗ trợ không chỉ giúp bé có giấc ngủ ngon mà còn giúp cha mẹ yên tâm hơn trong hành trình nuôi dạy con cái.
